Mart over het verliezen van twee vrienden aan suïcide: “Hoe kon dit weer gebeuren? We hadden toch afgesproken om met elkaar te praten?”
- Admin
- 16 mei
- 7 minuten om te lezen
Een paar jaar geleden gebeurde het onvoorstelbare voor Mart en zijn vriendengroep, toen zij voor de tweede keer een vriend verloren aan zelfmoord. Het zorgde voor een hoop verdriet en verbazing, maar ook voor actie. Samen richtte de vriendengroep Stichting We zien mekaar op, waarbij zij mentale problemen en negatieve gedachten bespreekbaar willen maken. Ik spreek Mart over hoe het was om Ian en Martin te verliezen in 2016 en 2022, hoe het oprichten van de stichting is verlopen en over het aankomende festival dat zij organiseren op zaterdag 24 mei in Leiden.
Hee Mart, kun je wat vertellen over Ian en wat hij betekende voor jullie groep?
‘Ian was een grappige en vrolijke jonge gast. Ik heb hem leren kennen toen we allebei bij hetzelfde dispuut gingen. Toen hij later in het bestuur zat, had hij een proactieve en betrokken rol. Hij stond midden in de vriendschappen, kon met iedereen lachen, maar je kon ook wel de diepte ingaan met Ian. Ian was altijd overal voor in dus hij was er altijd. Gek om te bedenken dat het nu alweer bijna negen jaar geleden is sinds hij is overleden. Ik vind het ook wel gek om terug te kijken naar die tijd, want we waren nog zo jong. Mijn vrienden en ik zijn nu allemaal ouder geworden, werken allemaal en sommige hebben een gezin, maar Ian blijft die jonge gast die woordgrapjes maakte. Hij wordt niet ouder in mijn ogen, hij maakt die ontwikkelingen in het leven niet door.’
Wat was Martin voor iemand?
‘Martin heb ik ook bij het dispuut leren kennen en hij leek ook wel een beetje op Ian, al was Martin wel wat uitbundiger. Ik vond hem zorgzaam en de gangmaker, de eerste die de microfoon zou pakken op een feestje om te gaan zingen. Hij praatte het liefst over de leuke dingen van het leven, voetbal, het mooie weer of dat hij weer gefietst had. In je studententijd heb je het van tijd tot tijd over grote onderwerpen in het leven, politiek, liefde, de toekomst, noem het maar op. Waar ik het dan nog wel eens leuk vond om te discussiëren in de groep, bleef Martin het liefst weg van deze onderwerpen. Hij wilde zich liever bezighouden met het nu en genieten van het moment, daar was hij dan ook goed in en betrok mensen daarbij. Dat was ook zo de laatste keer dat ik hem had gezien. Hij zat middenin de vriendengroep in het zonnetje, omringd door mensen met een biertje. Dat was drie dagen voordat hij overleed.’
Wat bijzonder dat hij zo vrolijk leek toen. Martin had het dus liever niet over de wat meer serieuze onderwerpen, maar Ian wel. Was het dan ook zo dat jullie bij Ian meer op de hoogte waren van hoe hij zich voelde?
‘Nee, van beide wisten wij totaal niet wat er aan de hand was. Dat gold naar mijn weten niet alleen voor onze vriendengroep, maar ook de vrienden daarbuiten. Er was niemand die zei ‘Ohja, ik heb Ian of Martin hier een keer over gesproken’. Ik denk nog weleens ‘Misschien had ik iets kunnen oppikken’.
''We zijn toch super goede vrienden? Dan kunnen we toch altijd naar elkaar toekomen als er iets is?''
Die gedachte speelt dus nog weleens rond in je hoofd. Tegelijkertijd geef je ook aan dat zij allebei vrolijk leken, wat het wellicht lastig maakte om iets op te kunnen pikken?
‘Ja, dat klopt ook. Toen Ian overleed waren wij rond de 23 jaar, op zo’n moment voel je je best volwassen, maar nu ik daar op terugkijk valt dat mee. Je staat midden in het studentenleven en het belangrijkste op dat moment zijn de leuke dingen in het leven, want die waren er genoeg. Er leek voor mij geen vuiltje aan de lucht en geen redenen om mij zorgen te maken over een van hen. Na het overlijden van Ian hadden we tegen elkaar uitgesproken van ‘Hey jongens, we zijn toch super goede vrienden? Dan kunnen we toch altijd naar elkaar toekomen als er iets is?’.’
Door het verlies van Ian gingen jullie je afvragen hoe het kwam dat jullie niet met elkaar praten. Hoe zijn jullie als groep hiermee omgegaan?
‘Ik denk dat we best goed met het verlies van Ian zijn omgegaan. We waren allemaal actief bij het verenigingsleven en konden terecht bij de vereniging om bij elkaar te zijn. Dat maakte het gemakkelijker om elkaar op te zoeken, dus dat deden wij ook veel. Op dat moment was volgens mij het EK ook bezig, wat voor een goede afleiding zorgde. We hebben veel verdriet gedeeld, ook veel verdriet weggedronken haha. We zeiden tegen elkaar dat het okay is om over je problemen en twijfels te praten. Ook over het onbegrip naar Ian toe. Martin was bijvoorbeeld best boos op hem, omdat hij het echt niet begreep. Daar was ruimte voor, maar wij zeiden ook tegen elkaar dat we niet moeten onderschatten waar Ian mee heeft gezeten. Dat was lastig, want wij wisten en weten de redenen niet waarom hij zelfmoord heeft gepleegd en wij kunnen en moeten dat niet voor hem invullen.’
Toen zes jaar later gebeurde het onwerkelijke, toen pleegde Martin zelfmoord. Hoe was het voor jullie dat dit voor de tweede keer gebeurde?
‘Ik werd gebeld door de vriendin van Martin en het was als donderslag bij heldere hemel. Het was zo abrupt, omdat ik hem drie dagen daarvoor nog zo vrolijk had gezien. De volgende dag kwamen we samen en wij dachten ‘Hoe kan dit nou, we hadden toch gezegd dat het okay was om met elkaar te praten? Wat is dat waard geweest?’. Dat was dan ook wel de pijnlijke realisatie dat dat niet genoeg was.’
Wat was die realisatie precies?
‘Wij realiseren ons nu, nog niet zo zeer in dat moment, dat als je als goede vriend niet bewust vraagt hoe het met iemand gaat, je de verantwoordelijkheid bij iemand neerlegt die op dat moment misschien wel met zichzelf worstelt. Dat terwijl diegene het al moeilijk kan vinden om erover te praten. Ik denk dat het voor veel mensen herkenbaar is dat je snel het gevoel kan hebben dat je iemand lastigvalt als je iets kwijt wilt. Hoewel die drempel er natuurlijk niet hoeft te zijn bij je vrienden, kan je als vriend ook de drempel verlagen door actief te vragen hoe het met iemand gaat. De boodschap ‘ik ben er voor je’ is goed bedoeld, maar zelf vind ik dat te passief.’
''Dat het weer gebeurde voelde toen als een soort breuk van vertrouwen, omdat ik dacht dat we hadden afgesproken om te praten met elkaar.''
Dat lijkt mij confronterend om als groep het daarover te hebben. Had dat ook invloed op jullie?
‘Dat het weer gebeurde voelde toen als een soort breuk van vertrouwen, omdat ik dacht dat we hadden afgesproken om te praten met elkaar. Hoe kon ik nog rekenen op andere vriendschappen, als er zulke beslissingen worden genomen, zonder ook maar iets te laten merken. En wat maakt dat anderen dat dan niet ook zouden kunnen doen? Gelukkig lukt het ons nu makkelijker om met elkaar te praten. We proberen het nu te normaliseren om het ook over de minder leuke dingen te hebben, en dan lukt het ook om daarna weer met elkaar te kunnen lachen. Het gaat niet meer alleen over dingen die we doen of meemaken, maar ook over hoe wij dat ervaren. Echter merkten wij ook meer te willen doen dan dat er alleen met elkaar over te praten.’
Jullie wilden die pijn, dat verdriet, omzetten in een soort oplossing.
‘Ja, dat begon eigenlijk met het idee om geld in te zamelen voor een goed doel zoals 113 Zelfmoordpreventie. Wij dachten al snel aan een fietstocht, want Martin fietste graag. Alleen wilden we iets blijvends neerzetten waarbij wij Ian en Martin blijven herdenken en zelf bewust bezig zijn om anderen te helpen. Want we hadden echt een heel sterk gevoel van ‘genoeg is genoeg’. Zo is de stichting dus eigenlijk ontstaan. Inmiddels spreken wij ook weleens bij studentenverenigingen en weten disputen ons te vinden voor advies en steun.’
Sinds 2023 organiseren jullie elk jaar een fietstocht om aandacht te vragen voor mentale gezondheid. Dit jaar pakken jullie het groter aan, kun je wat vertellen over het festival?
‘Dit jaar staat ‘verbinding’ centraal en hebben we als uitbreiding op de fietstocht een festival georganiseerd, wat zal plaatsvinden op zaterdag 24 mei op het Ambachtsplein in Leiden. We hebben verschillende activiteiten, waar mensen bijvoorbeeld kunnen oefenen met gesprekken voeren, het initiatief Blijtanken is aanwezig en er zullen live dichters en live muziek zijn. Langs de fietsroute worden fietsers uitgedaagd om met elkaar in gesprek te gaan. Daarnaast is er ook ruimte voor gezelligheid, want wij vinden dat het hand in hand moet gaan.’
Ook nog belangrijk: hoe kunnen mensen erbij zijn of doneren?
‘Op de website kunnen mensen een kaartje kopen voor de fietstocht of het festival, Mocht iemand niet kunnen komen, maar wel willen doneren, kan dat natuurlijk ook op onze website.’
Wat zou je vriendengroepen willen meegeven die iemand aan suïcide zijn verloren?
‘Zoek elkaar op. Je verdriet is heel zwaar en voor een deel moet je dat alleen verwerken, maar dat neemt niet weg dat het belangrijk is om elkaar op te zoeken. Bel elkaar en probeer met elkaar het gesprek te voeren. Vraag niet alleen ‘Hoe gaat het?’ maar ook ‘Hoe was je week? Waar heb je aan gedacht? Wat vond je mooie herinneringen aan die persoon?’ zodat je daarmee jezelf en anderen motiveert om meer te vertellen over hoe ze zich voelen. Met goede vrienden kun je geen foute vragen stellen. Er zijn geen slechte vragen en geen slechte antwoorden, het gaat erom dat het gesprek groeit. Zoek elkaar op, spreek over je gevoel en ervaringen uit en knoop daar op terug als je elkaar weer ziet.’
Denk je aan zelfmoord of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfmoord helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.
